De overdracht van een handelszaak is onvermijdelijk een emotioneel sterk geladen gebeurtenis, een mijlpaal die het einde van de eigen carrière markeert, maar evenzeer een hopelijk succesvolle nieuwe toekomst inluidt voor de zaak. Het is echter evenzeer een cruciaal gegeven voor het voortbestaan van de sector.

De overname verschilt duidelijk wanneer het over één enkel kind gaat dat de ouderlijke zaak zal verderzetten, alle kinderen die instappen ofwel, het meest voorkomende, één kind dat de zaak overneemt, terwijl broers/zussen hun deel opeisen. In het eerst geval kan ‘gunning’ door de overlater een belangrijk verschil maken en de overdracht vergemakkelijken. In het laatste geval is het zeer belangrijk om ruzie te vermijden, in nauw overleg tot de meest haalbare oplossing te komen.

Vijfjarig voortraject met jaarlijkse evaluatie

Een voorbeeld uit de praktijk biedt vaak de beste inspiratie. In dit voorbeeld is de vader oprichter van de zaak en gaat de zoon er op zelfstandige basis aan de slag om er voeling mee te krijgen. Dit gebeurt 5 jaar voor het vooropgestelde overdrachtsjaar. Jaarlijks wordt een evaluatie opgemaakt om na te gaan of de verderzetting door de zoon kan lukken. Tevens wordt jaarlijks een financiële evaluatie gemaakt door de boekhouder en een aangestelde bedrijfsrevisor. Aan de hand van de voorliggende cijfers ontkiemde een optimaal overnametraject, dat ook het akkoord wegdroeg van de andere familieleden die geen interesse toonden in de verderzetting van de ouderlijke zaak.

Het overnametraject voorziet in een parallel blijven meedraaien van de vader gedurende 5 jaar, die een loon krijgt uitbetaald. De overname gebeurt tweefasig: één deel per direct betaalt als backservice in een lopend pensioenverzekeringsfonds; een tweede deel via een dubbele lening. De eerste lening wordt privé aangegaan door de zoon, een tweede lening afgesloten door de zaak (vennootschap). Deze regeling maakt dat de overname maximaal uit de zaak wordt gefinancierd en zo haalbaarder werd gemaakt voor de zoon. Om dezelfde reden worden gedurende 5 jaar vanuit de vennootschap reserves opgebouwd voor de liquidatiebonus. Bovenop de vennootschapsbelasting worden hierop gedurende 5 jaar belastingen betaald.

Enkele aanbevelingen

Het is essentieel om een overname vroegtijdig in te luiden, bespreekbaar te maken en er alle familieleden bij te betrekken. De tijd nemen om de overname goed uit te werken schept vertrouwen bij alle betrokken partijen. Probeer zoveel mogelijk uit te gaan van de intrinsieke waarde van de zaak om een overname in de hand te werken en tot een succes voor allen te maken. Een terugverdientijd van de overnameprijs op ≤ 7 jaar is aangewezen. Dat is ook wat banken verwachten, al eisen ze soms ook een kortere termijn. De laatste euro nastreven loopt meestal slecht af. In eigen land wordt voor een overname vrijwel altijd naar de naaste familie gekeken, maar durf ook een overname daarbuiten te overwegen, bv. door trouwe medewerkers.

Vanuit de sector horen we steeds nadrukkelijker pleiten dat juweliers en horlogespeciaalzaken de kans op een gezonde overname niet mogen laten liggen. De zichtbaarheid van de sector in het straatbeeld is van levensbelang. Wanneer slechts enkele zaken overblijven, draait dit voor allen slecht uit, zullen allen omzet inboeten door een teruglopende interesse in de sector.