Lab grown diamonds onder de loep
Tot voor kort werd 99 % van de synthetische diamanten – ofwel laboratoriumdiamanten of lab-grown diamonds – gebruikt voor industriële toepassingen. De voorbije tien jaar is de productiekost van deze lab-grown diamonds echter tot zo’n tien keer goedkoper geworden, waardoor ze nu ook in juwelen worden gebruikt. Maar wat betekenen deze man-made diamonds nu voor de toekomst van de diamantsector? En hoe gaan de diamantlaboratoria om met deze diamanten? Wij vroegen het aan HRD Antwerp en GIA Belgium.
Of je nu voor bent of tegen: lab-grown diamonds zijn echte diamanten en niet te verwarren met imitatiediamanten zoals cubic zirconia, moissaniet of een diamant die chemisch behandeld werd om de kleur en zuiverheid te verbeteren. De chemische en fysieke eigenschappen zijn gelijk aan deze van een natuurlijke diamant. Het enige verschil zit hem in de origine van de steen. “Waar natuurlijke diamant gedurende miljarden jaren diep onder de aardkorst werd gevormd en door vulkanische krachten naar boven werd gestuwd, wordt synthetische diamant in een labo gekweekt. Daar bootsen ze de extreme omstandigheden als onder het aardoppervlak na om de ruwe diamant in een versneld proces te laten groeien”, licht Anthony Licht, director lab operations bij GIA Belgium, toe. “Zowel de productie als de kwaliteit van de lab-grown diamonds gaat in stijgende lijn. Vandaag zijn ze dan ook wereldwijd beschikbaar voor commercieel gebruik.
We zien vooral melee formaten (kleiner dan 0,25 karaat), maar soms ook heel grote stenen. Er worden ook meer kleurloze of bijna kleurloze stenen gemaakt, die ook een steeds betere helderheid hebben. Ze veroveren hun plaats in de markt en voor GIA is dat geen probleem zolang de consument ook effectief weet wat hij koopt”, verklaart Anthony. “Tegenwoordig is het dus ook aangeraden om een certificaat te hebben van de diamanten die je aankoopt. Het verschil tussen een natuurlijke en synthetische diamant is immers niet meer met het standaardmateriaal zoals de microscoop zichtbaar. Enkel wie met het juiste materiaal aan de slag gaat en hiervoor de geschikte opleiding heeft genoten, zal aan de hand van de interne groeistructuur binnen de diamant het verschil zien tussen natuurlijk en labogekweekt.” Hoog tijd om de lab-grown diamonds even onder de loep te nemen. Lab-grown, geproduceerd via HPHT of CVD Laurence Vandenborre, head of marketing bij HRD Antwerp, licht ons eerst en vooral het verschil uit tussen de twee productietechnieken waarin lab-grown diamonds worden gemaakt: “De oudste techniek is HPHT. Al in de jaren 50 werd deze techniek gebruikt om industriële diamanten te maken, maar sinds de jaren 90 staat de techniek zo ver dat ze gem-kwaliteit kunnen produceren. CVD – kort voor chemical vapour deposition – is de tweede techniek. Het is pas sinds 2013 dat we echt een toename van CVD-diamanten in juwelen zien.”
De intrede van lab-grown diamonds in de juwelensector
HPHT
HPHT staat voor High-Pressure High-Temperature. In deze techniek wordt er bij de grafiet (gemaakt van koolstofatomen) een katalysator van een metaalachtige stof zoals ijzer, nikkel of kobalt toegevoegd om onder een bijzonder hoge druk (50 000 atmosfeer) en hoge temperatuur (tot 1 400 °C) diamanten te kweken. Met HPHT kan je in twee à drie dagen tijd zo’n 10 000 diamanten produceren. Afhankelijk van de grootte van de machine kan je zeer grote stenen maken. Alle stenen zijn gelijk van vorm, waardoor ze ook heel vlot gepolijst kunnen worden. Met deze techniek kan je gele, blauwe of zelfs kleurloze diamanten maken. Meestal worden de diamanten nadien nog behandeld.
CVD
Bij CVD – kort voor chemical vapour deposition – neemt het productieproces zo’n drie à vier weken in beslag. Bij deze techniek worden de diamanten aan de hand van atomen en laag per laag gekweekt. Per uur kan je tot enkele kubieke meters bekomen. In dit productieproces heb je geen katalysator nodig. De machine is veel kleiner dan bij de HPHT-diamanten en resulteert ook in kleinere diamanten dan bij HPHT. Je ziet ook weinig of geen inclusies in CVD-diamanten. “Bij HRD merken we een toename van CVD in de kleine melee diamanten in horloges, of als aanvullende diamanten bij een natuurlijke diamant in een ring”, aldus Laurence. “Met CVD krijg je ook veelal bruine diamanten, waar nadien nog kleur wordt aan toegevoegd.”
CVD of HPHT, wat geniet de voorkeur?
“Dat is een moeilijke. Vandaag zitten beide technieken op hetzelfde kwaliteitsniveau. De productie van HPHT gaat veel sneller, maar is ook een pak duurder en verbruikt veel energie. Stel dat je voornamelijk hele kleine melee diamanten produceert, dan kies je uit financiële overwegingen beter voor CVD. Dat is immers een stuk goedkoper. Als het op kleur en kwaliteit aankomt was HPHT vroeger beter, maar nu kan je ook met CVD hetzelfde resultaat bekomen”, aldus Laurence.
“High-end juwelen vereisen het gebruik van natuurlijke diamanten, maar er is ook een markt voor lab-grown diamonds.” - Laurence Vandenborre, HRD
Impact op de natuurlijke diamant
De producenten van lab-grown diamonds spelen naast de aantrekkelijke prijs ook hun maatschappelijke rol uit. Ze stellen dat lab diamonds de enige garantie op ethische en milieuvriendelijke diamanten zijn, terwijl het ontginningsproces van natuurlijke diamant een bepaalde impact op het milieu en op de mijnwerkers heeft. “Duurzaamheid is een belangrijk verkoopsargument geworden waar de producenten erg op inspelen. Bij HRD geloven we erin dat er vandaag twee markten zijn”, aldus Laurence. “Enerzijds heb je de fashion juwelen, die zich richten op de millenials en die als echte mode-accessoires worden aanzien. Hiervoor zullen er in de toekomst wellicht meer en meer lab-grown diamonds gebruikt worden. Een sprekend voorbeeld hiervan is Lightbox van diamantreus De Beers. Ontwerpers van high-end juwelen, daarentegen, worden verondersteld om natuurlijke diamanten te gebruiken. Deze stukken worden immers aanzien als een unieke, kostbare investering en moeten the real deal bevatten. Het heeft ook weinig zin om lab-grown diamonds in high-end juwelen te verwerken: dan kies je beter voor het veel goedkopere saffier.”
Impact op de certificaathuizen
“De laatste jaren krijgen we veel meer lab-grown diamonds binnen in ons labo en ook deze kunnen gecertificeerd worden”, zegt Laurence. “Maar het komt ook meer en meer voor dat we juwelen in onze handen krijgen waarbij er niet gemeld wordt of waarvan het niet geweten is dat ze lab-grown diamonds bevatten. Als we dit vaststellen, dan bezorgen we het juweel terug met de vraag of ze de lab-grown diamond door een natuurlijke diamant willen laten vervangen om het alsnog als een juweel met natuurlijke diamant gecertificeerd te krijgen.”
“Het volume en de kwaliteit van de lab-grown diamonds zullen blijven stijgen: aan ons om voortdurend op de hoogte te blijvend van de recentste vernieuwingen.” - Anthony Licht, GIA
Verschillende beoordelingswijzes
Zowel GIA als HRD bieden tegenwoordig ook certificaten aan voor lab-grown diamonds, maar elk werkt hiervoor op een andere manier. Bij GIA wordt elke binnengebrachte diamant onderzocht op zijn afkomst en wordt eerst vastgesteld of het om natuurlijke dan wel om een behandelde of labogekweekte diamant gaat. “Sinds 2007 bieden we ook een beoordelingsrapport voor lab-grown diamonds aan. In het GIA Laboratory-Grown Diamond Report gebruiken we specifieke terminologie om de kleur en helderheid te bepalen. Voor kleur gaat het om de volgende beoordelingen: Colorless (kleurloos), Near-Colorless (bijna kleurloos), Faint (zwak), Very Light (zeer lichtgekleurd) en Light (lichtgekleurd). Om de helderheid van een lab-grown diamond aan te tonen, spreken we over Flawless (zuiver), Internally Flawless (loepzuiver), Very Very Slightly Included (nagenoeg geen insluitsels), Very Slightly Included (heel kleine insluitsels), Slightly Included (kleine insluitsels) en Included (bevat insluitsels). Op het rapport zetten we deze benoemingen naast onze D-tot-Z-schaal zodat de gebruiker van het rapport kan zien hoe de beoordeling van de lab-grown diamond tegenover deze klassieke beoordeling staat: aan de hand van deze vergelijking weet de gebruiker dat een Near-Colorless steen overeenkomt met een G of J. GIA heeft ook een klein meetinstrument voor juweliers ontwikkeld, de GIA iD100, waarmee men snel kan checken of ze een natuurlijke dan wel een synthetische diamant in handen hebben.
Wie twijfelt of er lab-grown melee diamanten met natuurlijke diamanten werden vermengd, kan een beroep doen op de Melee Analysis Service van GIA. Hierbij worden pakketjes van melee steentjes snel gescreend en worden natuurlijke, onbehandelde diamanten gescheiden van namaak- en synthetische melee diamanten. Bij HRD herken je de lab-grown diamond grading reports aan hun gele kleur. “Sinds kort beoordelen we de lab-grown diamond op dezelfde manier als de natuurlijke diamant. Uiteindelijk is het hetzelfde product, dus hebben we beslist om beiden op een uniforme manier te beoordelen. Net zoals bij natuurlijke diamant hanteren we hiervoor de 4C’s: karaat (carat), kleur (color), helderheid (clarity) en slijpvorm (cut). Dat kan in eerste instantie verwarrend overkomen om de prijs van de diamant te kunnen vastleggen, maar het is eigenlijk heel eenvoudig: gebruik de prijslijst voor natuurlijke diamant en geef een navenante korting als het om lab-grown diamonds gaat”, aldus Laurence.
De toekomst van lab-grown diamonds
“Bij HRD beschouwen we de lab-grown diamonds als een massaproduct. Statistieken tonen aan dat lab-grown diamonds wereldwijd momenteel 3,5 % van de volledige markt vertegenwoordigen. Dat aandeel zou kunnen groeien tot 6 % binnen de vijf jaar. China is momenteel de grootste producent: het land vertegenwoordigt 56 % van de volledige productie en zal in de toekomst z’n productiecapaciteit nog verhogen. Daarnaast daalt de kostprijs van lab-grown diamonds aanzienlijk. Vijf jaar geleden waren lab-grown diamonds slechts 10 % goedkoper dan natuurlijke diamant, nu is dat al 50 %. Volgens de voorspellingen zal het verschil binnen de vijf jaar zelfs 80 % zijn. Dat is enorm”, aldus Laurence. “De volumes en de kwaliteit zullen effectief blijven stijgen, dus is het aan ons om te zorgen dat wij als laboratoria telkens op de hoogte zijn van de recentste vernieuwingen op vlak van technologie. Zo kunnen wij juweliers en particulieren verzekeren over wat ze aankopen”, sluit Anthony af.
